(d.1758 / ö.1831)

Anadolu'da yetişen velilerin büyüklerindendir. Adı, Muhammed Mustafa Müştak Efendi'dir. Babası Seyyid Süleyman Efendi olup, anne tarafından soyu Seyyid Abdülkadir Geylani Hazretleri'ne ulaşır. 1172 (m.1758) yılında Bit­lis'te doğdu. 1247 (m.1831) yılında Muş'ta, bozuk itikadlılar tarafından şehit edildi. Kabri, Muş kabristanında, orta yerde olup, halen ziyaret yeridir. Müştak Efendi Hazretleri tahsilini Bitlis civarında tamamladı. İlk hocası, amcası Hacı Mahmud Efendi'dir. Ataları, Hakkâri beylerinden Müştak Kadirî'nin idaresinde yirmi iki köy vardı. Amcası Hasan Ş,rvanî Hazretleri'nin soh­betlerini dinlemesi sırasında kalp gözü açıldı, ilahî aşka tutuldu. Beyliğini ve malını mülkünü görmez oldu. Hocası Şirvanî'den hiç ayrılmadı. Onun ileri ge­len talebelerinden oldu. Yetişip kemale erdi.

Pirimiz, sultanımız Hacı Hasan Şirvani'dir.

Ahsen-i Takvim'e hayran olmuşuz, hayranıyız

beytini sık sık okurdu. Tasavvuf yolunda araştırmalarım devam ettirdi. Bir ara Bağdat'a gitti. Abdülkadir-i Geylani Hazretleri'ni ziyaret etti. Müştak Baba, Bağdat'a gidişi­nin bir davet üzerine olduğunu kaydeder. Oradan Hindistan'a, oradan da Hi­caz'a gitti ve hacı oldu. Hac dönüşü İstanbul'a geldi. Oradan Trabzon'a geçti. Kudüs ve Şam'a gitti. Müştak Kadiri Baba Hazretleri 1790–1814 yılları arasında İstanbul'da bulunup, Eyüp'te Selami Efendi Dergâhı’nda kaldı. Orada Bitlis'e döndü. Bu­rada İbrahim-i Ethem adında bir oğlu oldu. Bu oğlu Ethem Baba adıyla meşhur oldu. İki kızından birini saraydan Ahmed Bey'e, diğerini Ahmed Muhlis Paşa'ya nikâhladı. Müştak Efendi, Konya'ya Mevlana Hazretleri'ni ziyarete gitti. Orada be­reketlenmek için Mesnevî Şerif okuttu. Konya eşrafında çok yakın ilgi gördü. Konya'dan İstanbul'a, oradan da Muş'a döndü. Muş'ta tedrisata devam etti. Bir ara Erzurum'a uğradı. Orada çilehanesi vardı. Çok talebe yetiştirdi. Erzu­rum'da kendilerine hilafet verdikleri zatlar şunlardır:

Oğlu Hacı İbrahim Ethem Efendi Hazretleri

İstanbul-Etyemez'deki Gümüş Baba Dergâhı şeyhi Seyyid Sadullah Efendi Hazretleri

Erzurumlu İbrahim Ethem Hazretleri,

İstanbul-Haseki Başmak-ı Şerif Dergâhı şeyhi Musullu Baba Efendi Haz­retleri

Mehmed Celal Paşa

Ahmed Cemal Paşa ve diğerleri.

Müştak Efendi, uzun boylu, geniş göğüslü, nuranî yüzlü, ela gözlü, çek­me burunlu, heybetli, hoş sohbetli, fakir fukaraya yardımı çok seven bir zattı. Hakkâri beylerinden olduğu halde dünya malından ve rütbelerinden yüz çevirmiştir. Manevî saltanat ona dünyanın yanında üstün ve kıymetli ol­muştur. Kadiriyye yolu önde gelenleri arasına girmiştir. Ömrünü insanların hizmetinde geçiren Müştak Baba Hazretleri, Muş'ta iken bozuk itikat sahibi kimselerin hücumuna uğradı. Evinde, seccadesi üze­rinde ibadetle meşgul iken boğularak şehit edildi. Şehit edileceğini önceden dostlarına haber vermişti. Kendisi bu ilahî takdire boyun eğdi. O sırada yetmiş beş yaşında idi. Farsça olarak yazdığı çok kıymetli şiirleri vardır. Bu şiirlerini:

Divan,

Asâr-ı Müştak Esrar-ı Uşşak,

Mektûbât-ı Müştak,

Baharnâme eserlerinde toplanmıştır.

Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.