(d.? / ö.1389)

Osmanlı Devleti'nin kuruluş devrinde Anadolu'da yetişen âlini veliler­dendir. Adı, Muhammed'dir. Babası, büyük âlim Fahreddin-i Râzî Hazretleri'nin torunlarından Vaiz Muhammed b. Muhammed'dir. Nesebi, bir koldan Hazreti Ebu Bekir'e, bir koldan da Hazreti Ömer'e ulaşmaktadır. Cemaleddin lakabıyla ve Aksarâyî nisbesiyle meşhur olmuştur. Aksaray'da doğmuştur. Do­ğum tarihi bilinmemektedir. 791 (m.1389) yılında Aksaray'da vefat etti. Kab­ri, Aksaray'daki Ervah kabristanındadır. Tahsiline Aksaray'da babası ve diğer âlimlerden başladı. Daha sonra Amasya'ya gidip, aynı lakabı taşıyan hemşehrisi Cemaleddin İbrahim Aksarâyî'nin oğlu Fahreddin İlyas Rumî’den ders aldı. Hacı Şâdgeldi Paşa ile ders arkadaşı oldu. Hacı Şâdgeldi Paşa Amasya Emiri olunca, Cemaleddin Aksarâyî Hazretleri'ni Amasya kadılığına getirdi. Daha sonra Amasya kazas­kerliğine getirildi. Amasya'da çıkan bir karışıklık üzerine oradan ayrılıp Konya'ya geldi. Karamanoğlu Alâeddin Bey onu Konya kadılığına tayin etti. Daha sonra Aksa­ray'a dönüp, Zincirli Medrese müderrisliğine getirildi. Hazret, bu medresede yıllarca dersler verip âlimler yetiştirdi. Molla Fenarî gibi bir âlim onun talebesi olarak şereflenmiştir. Seyyid Şerif Cürcânî Hazretleri, onu ziyaret edip, ilim ve feyzinden yararlanmak için Anadolu'ya geldi. Fakat o Aksaray'a gelmeden Cemalleddin Aksarâyî vefat etti. Bunun üzerine Seyyid Şerif Cürcânî, Molla Fenarî Hazretleri'yle birlikte Mısır'a gidip, Ekmelüddin Berbetî'den ilim tahsil ettiler. Hayatının tamamı öğrenmek ve öğretmekle geçen bu büyük âlim, 791 (m. 1389) yılında vefat etti.

Yüce Allah sırrını mukaddes kılsın.