(d.? / ö.1726)

İstanbul velilerindendir. Adı Muhammed Kumul'dur. Hüseyin Paşazade Kumul Bey de denir. İstanbul'da doğdu. 1132 (m.1726) yılında Başruznameci iken İstanbul'da vefat etti. Molla Çelebi Camii yanında defnedildi. Kabri halen ziyaret edilmektedir. Muhammed Kumul Efendi, tahsilini İstanbul'da tamamladı. Devlet me­muriyetinde bulundu. Mekke-i Mükerreme'de Ahmed Yekdest Cüryanî Hazretleri'yle görüşüp, ondan tasavvuf ilmini öğrendi ve bir müddet hizmetten sonra kendisinden hilafet aldı. Büyük veli Mehmed Emin Tokadı Hazretleri, Ahmed Yekdest tarafından İstanbul'a gönderildiğinde, Muhammed Kumul Efendi'yle görüşüp, kendisinde misafir kalmasını ve sohbetlerinden yararlanmasını öğütlemişti. Mehmed Emin Tokadî Hazretleri anlatıyor: "İstanbul'a varınca doğruca Muhammed Kumul Efendi'nin kaldığı yeri buldum. Mektubu verdim. Beni kucaklayıp gözlerimden öptü. Bana bizzat ik­ramlarda bulundu. Kalacağım yeri temin etti. Muhammed Kumul Efendi'nin sohbetine katılıp, yanı başında oturuyordum. Nice kimse sohbetlerini dinliyor­du. Yalnız kaldığımızda bana tasavvufun inceliklerine ait bilgiler, marifetler anlatırdı. Bir müşkülüm olunca, ben sormadan bir menkıbe, ibretli bir olay an­latır, anlattıkları ile de derhal müşkülüm ve sualim hallolurdu." Mekke-i Mükerreme'de bir gün gaib namazı kılındığını görenler sorduklarında: "Haremeyn-i Şerifeyn'e büyük hizmetleri görülen Muhammed Kumul Bey İstanbul'da vefat etti. Onun namazıdır" demişlerdir. O gün tespit edildi­ğinde tamı tamına İstanbul'da cenaze namazının kılındığı vakte rastladığı anla­şılmıştır. Muhammed Kumul Efendi, İstanbul'da Darüssaade Ağası İstanbul Valisi Beşir Ağa ile sık sık görüşür, sohbet ederdi. Beşir Ağa da Ahmed Yekdest Hazretleri'nin talipleri arasında bulunduğundan aralarında derin bir muhabbet vardı. Muhammed Kumul Efendi Hazretleri, ömrünü hak yolun bilgilerini öğ­renmek ve öğretmekle, insanların kalplerine Allahü Teala'nın ve O'nun sev­diklerinin sevgisini yerleştirmekle meşgul oldu. Vefatından az bir zaman önce ve hastalığı sırasında Mehmed Emin Tokadı Hazretleri'ne bazı vasiyetlerde bulundu. Vasiyetleri gerektiği şekilde yerine getirildi.

Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.