(d.? / ö.1285)

Mevlana Celaleddin-i Rumî Hazretleri'nin meşhur talebelerindendir. Ha­yatı hakkında yeterli bilgiye rastlanamamıştır. Doğum yeri ve yılı belli değildir. 684 (m.1285) yılında Konya'da vefat etmiştir. Adı, Yusuf, babasının adı İzzeddin'dir. Bu zatın Mevlana Hazretlerinin babası Bahaeddin Veled ile Horasan'dan geldiği ve kafileye Karaman'da katıl­dığı rivayet edilmektedir. Yusuf b. İzzeddin Efendi, Konya'da Mevlana Hazretleri'nin sohbetleri ile olgunlaştı. Tasavvuf yolunda ileri derecelere erişti. Dergâhta kendisine aşçıbaşılık görevi verildi. Bir gün yine yemek pişireceği sırada dergâhta hiç odun kalmadığını gör­dü. Yemek vakti de yaklaşmış olup, odun tedarik etmek çok zaman alacaktı. Mahcup bir halde Mevlana Hazretleri'nin huzuruna vardı ve: "Efendim, mutfakta hiç odun kalmamış, ne yapayım?" dedi. Mevlana Hazretleri latife yollu: "Kazanın altına ayaklarını sokarak kazanı kaynat" demesi üzerine, Yusuf Efendi derhal mutfağa girdi ve söyleneni aynen yaptı. Ayak parmaklarından çıkan ateşle yemeği pişirdi. Ancak Mevlana Hazretleri bunu duyunca kerame­tin açıklanmasını uygun bulmayarak: "Hay ateşbaz hay" dedi. Böylece Yusuf b. İzzeddin Efendi bu olaydan sonra "Ateşle Oynayan" anlamına gelen "Ateşbaz" unvanı ile anılmaya başladı. Yüz yaşına yakın uzun bir ömür suren Yusuf Efendi Hazretleri, 684 (m.1285) yılında Konya'da vefat etti. Türbesi, Konya-Meram'da, âşıklar semtindedir.

Yüce Allah sırrını mukaddes ve mübarek kılsın.